తెలుగు పదాలు

పదాలలో రకాలు

తెలుగు భాషలో పదములు నాలుగు రకములు అవి:

• 1. తత్సమము : సంస్కృత ప్రాకృత పదము, తెలుగు ప్రత్యయములతో కూడి వ్యవహరింపబడినచో తత్సమము అంటారు. సంస్కృత ప్రాతిపదికపై తెలుగు విభక్తి ప్రత్యయమును చేర్చుట వలన తత్సమము ఏర్పడును. వీనినే ప్రకృతి అంటారు. ఉదాహరణ: బాలః - బాలురు; పుస్తకమ్ - పుస్తకము

• 2. తద్భవము : సంస్కృత, ప్రాకృత పదముల నుండి కొద్ది మార్పులు చెంది ఏర్పడిన పదములను తద్భవములు అంటారు. వీటినే వికృతి అంటారు. ఉదాహరణ: యజ్ఞము - జన్నము; పంక్తి - బంతి

• 3. దేశ్యము : తత్సమము, తత్భవములు కాక, తెలుగు దేశమున వాడుకలో ఉన్న పదములు దేశ్యములు అంటారు. ఉదాహరణ: పీట, చెట్టు

• 4. అన్యదేశ్యము : ఇతర భాషలకు చెందియుండి తెలుగులో వాడబడుచున్న పదములను అన్యదేశ్యములు అంటారు. ఉదాహరణ: స్టేషను, రోడ్డు మొదలైనవి.

భాషాభాగాలు

తెలుగు భాషలోని పదములను ఐదు భాగములుగా విభజించవచ్చును. అవి -

• నామవాచకము : మానవుల యొక్క పేర్లు, జంతువుల యొక్క పేర్లు, ప్రదేశములు, వస్తువుల పేర్లు తెలియజేయునవి. ఉదా: రాముడు, పాఠశాల, విజయవాడ, బల్ల. ఈ నామవాచకములు మరళ నాలుగు విధములు. అవి

  • సంజ్ఞావాచకము: రాముడు, గోదావరి.

  • జాతి నామవాచకము: చెట్టు, పర్వతాలు, గోడ.

  • గుణ నామవాచకము: తీపి, నలుపు, తెలుపు.

  • క్రియా నామవాచకము: వంట, నడక, చేత.

• సర్వనామము: నామవాచకమునకు బదులుగా వాడబడేది. (ఇది పాశ్చాత్యుల నిర్వచనం)

సర్వులకు (అందరికీ) వర్తించే నామము సర్వనామము.

ఉదా: నీవు, ఆమె, అతడు.

• విశేషణములు: నామవాచకము, సర్వనామముల యొక్క గుణములను తెలియజేయునది.

ఉదా: పొడవైన, ఎరుపు, తీపి.

• అవ్యయములు: లింగ, వచన, విభక్తుల చేత మార్పులు లేని పదములు అవ్యయములు.

ఉదా: ఆహా! ఓహో! ఔరా! అకటా!

• క్రియలు: పనులను తెలిపే వానిని క్రియలు అంటారు.

ఉదా: చదువుట, తినుట, ఆడుట.

• • సకర్మక క్రియలు: కర్మను ఆధారముగా చేసికొనియున్న క్రియలను సకర్మక క్రియలు అంటారు. ఉదా: మధు బడికి వెళ్ళెను.

  • అకర్మక క్రియలు: కర్మ లేకపోయినను వాక్యము అర్థవంతమైనచో అవి అకర్మక క్రియలు. ఉదా: సోముడు పరుగెత్తెను.

  • సమాపక క్రియలు: పూర్తి అయిన పనిని తెలియజేయు క్రియలు సమాపక క్రియలు. ఉదా: తినెను, నడచెను.

  • అసమాపక క్రియలు: పూర్తికాని పనిని తెలియజేయు క్రియలు అసమపక క్రియలు. ఉదా: వ్రాసి, తిని.

పర్యాయ పదాలు

ఒకే అర్థాన్ని ఇస్తూ, అనేక పదాలు ఒక దానికి వాడటాన్ని పర్యాయ పదం. అర్థం ఒకటే, కానీ ఆ అర్థాన్నిచ్చే పదాలు మాత్రం అనేకం. ఇలాంటి వాటిని పర్యాయ పదాలు అంటారు.

• తనయుడు = కొడుకు, పుత్రుడు, సుతుడు

• తరువు = చెట్టు, వృక్షము, మహీరుహము

• జలధి = కడలి, అర్ణవము

• పర్వం = పబ్బం, పండుగ, వేడుక

• శత్రువు = వైరి, రిపు, విరోధి

• ఆంజనేయుడు = పవనసుతుడు, మారుతి, హనుమంతుడు

• నిజము = సత్యము, నిక్కము

• తల = శిరస్సు, మస్తకము, మూర్ధము

• స్త్రీ = వనిత, మహిళ, పడతి

• జైలు = బందీఖాన,కారాగారము

నానార్థాలు

పదం ఒకటే ఉండి అనేక అర్థాలు ఉండేదాన్ని నానార్థాలు అని అంటారు. పదం ఒకటే - అర్థాలు మాత్రం విడివిడిగా అనేకం ఉంటాయి.

• క్రియ : పని, చేష్ట, శ్రాద్ధము, ప్రాయశ్చిత్తము, చికిత్స

• లావు : బలము, సమర్ధత, గొప్పతనము

• పృథ్వి : భూమి, విరియునది, ఇంగువచెట్టు, సముద్రతీరము

• బంధం : ముడి, కలయిక, కట్టివేత